چه کسانی در ایران با حکم رهبر منصوب می‌شوند؟

بنیادهای خیریه

• رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران

• سرپرست بنیاد پانزده خرداد

• رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی

• نماینده در بنیاد مسکن

• رئیس و اعضای هیئت امنای کمیته امداد امام خمینی

• رئیس ستاد اجرایی فرمان امام

همه این سازمان‌ها مدت کوتاهی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و به دستور آیت‌الله روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، تاسیس شدند. ولی فقیه هر پنج یا ده سال یک بار ریاست این سازمان‌ها یا نماینده خود را در آنها معرفی می‌کند. نظارت عالی بر همه این بنیادها با رهبر است.

بنیاد مستضعفان یک ماه بعد از انقلاب با اموال مصادره شده از خانواده شاه سابق ایران و بستگان و نزدیکان او با هدف 'کمک به مستمندان' تاسیس شد. فعالیت‌های اقتصادی این بنیاد غیرانتقاعی - به ویژه بعد از مرگ آیت‌الله خمینی - تا آنجا پیش رفت که رئیس وقت آن عنوان 'بزرگترین موسسه اقتصادی در ایران و خاورمیانه' را در توصیف مجموعه تحت امرش به کار برد. ریاست این سازمان در دوره‌های پنج‌ساله با حکم رهبر ایران تعیین می‌شود.

بنیاد شهید و بنیاد پانزده خرداد وظیفه رسیدگی به امور خانواده‌های کشته‌ها و معلولان انقلاب و جنگ ایران را بر عهده دارند. بنیاد شهید بارها موضوع گزارش‌هایی بوده که در آن متهم به کوتاهی در انجام وظایفش شده است. ریاست بنیاد با حکم رهبر و به عنوان نماینده ولی فقیه منصوب می‌شود.

مسئولیت بنیاد مسکن تأمین مسکن برای محرومان و توسعه و عمران روستاهای کشور است. این بنیاد زیر نظر یک شورای مرکزی فعالیت می کند که ولی فقیه هم در آن نماینده‌ای منصوب می‌کند.

کمیته امداد امام خمینی هم از موسساتی است که چند هفته بعد از انقلاب به فرمان بنیانگذار جمهوری اسلامی برای حمایت از محرومان تشکیل شد. این کمیته به گفته مسئولانش ماهانه حدود ۱۵ میلیارد تومان از صندوق صدقات درآمد دارد و خدماتش بیش از چهار میلیون نفر را در ایران پوشش می‌دهد.

• تولیت آستان‌ها (قدس رضوی، احمد بن موسی شاه چراغ، جمکران، حضرت معصومه، عبدالعظیم حسنی)

• نماینده در امور حج و سرپرست حجاج ایرانی

• ریاست شورای عالی قرآن (معاون ارتباطات مردمی دفتر مقام معظم رهبری)

• دبیر کل و اعضای شورای عالی مجمع تقریب مذاهب

• دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت

• مسئول مرکز رسیدگی به امور مساجد

آستان‌های مذهبی نذورات و اوقاف آرامگاه‌های مذهبی را مدیریت می‌کنند و از دادن مالیات معاف هستند. در میان آنها آستان قدس رضوی که خود را 'بزرگترین نهاد موقوفی جهان اسلام' می‌خواند، از همه مشهورتر و جنجالی‌تر است. ارزش زمین‌های موقوفی این آستان ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است. ده‌ها شرکت و موسسه مالی، عمرانی، اقتصادی، کشاورزی، غذایی، دارویی دارد که 'امپراطوری اقتصادی' آن را شکل می‌دهند. علاوه بر قدرت اقتصادی، نفوذ سیاسی این آستان هم قابل توجه بوده است.

نماینده رهبر جمهوری اسلامی در مراسم حج سرپرستی حجاج را بر عهده دارد. رئیس سازمان حج و زیارت که زیرمجموعه وزارت ارشاد است، با هماهنگی همین نماینده و تایید رهبر ایران انتخاب می‌شود. سیاست‌های کلی حج و تصمیم‌گیری درباره تعلیق و تعطیلی آن در زمان ایجاد تنش در عمل به عهده رهبر ایران است.

• اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی

• سرپرست مؤسسه اطلاعات

• سرپرست مؤسسه کیهان

• دبیر شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی

• رئیس سازمان تبلیغات اسلامی

• اعضای شورای عالی فضای مجازی

رهبر ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی را اتاق فرمان یا مرکز مهندسی فرهنگی کشور می‌داند که فلسفه‌ وجودی آن از دیدگاه او، تبیین و تثبیت فرهنگی انقلاب اسلامی است. این شورا در ابتدا با نام ستاد انقلاب فرهنگی و به دستور بنیانگذار جمهوری اسلامی تشکیل شد و نامش همواره با تعطیلی و پاکسازی دانشگاه‌ها بعد از انقلاب با عنوان انقلاب فرهنگی گره خورده است. بیش از چهل عضو حقوقی و حقیقی دارد که هر سه سال یک بار توسط رهبر ایران منصوب می شوند.

سازمان تبلیغات اسلامی در سال ۱۳۶۰ با حکم رهبر وقت تشکیل شد که در آن از این سازمان خواسته شده بود 'نقاط کور و مجهول' را برای مردم ایران و جهان اسلام باز کند و راه مبارزه علیه دشمنان اسلام را به مردم نشان دهد. حوزه هنری، خبرگزاری مهر، دانشگاه سوره و روزنامه تهران‌تایمز از جمله زیر مجموعه‌های سازمان تبلیغات هستند. انتشارات امیرکبیر هم بعد از انقلاب مصادره شد و به این سازمان رسید.

شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در سال ۱۳۵۹ به فرمان آیت الله خمینی تشکیل شد و وظیفه سازماندهی و مدیریت مراسم ملی و مذهبی مانند سالگردها و راهپیمایی‌ها را بر عهده گرفت. دبیر این شورا بالاترین مقام آن است که با حکم مستقیم رهبر منصوب می‌شود.

در میان روزنامه‌هایی که مدیر مسئولش را رهبر تعیین می‌کند، کیهان از همه جنجالی‌تر است. رهبر ایران در حکم انتصاب نماینده‌اش در کیهان از او می‌خواهد بر خلاف بعضی مطبوعات دیگر در برابر بی‌توجهی‌ به‌ آرمان‌های‌ اسلامی‌ و انقلابی‌ بی‌تفاوت نباشد. کیهان این ماموریت را تا آنجا پیش برده که حتی در مواردی دفتر رهبر ایران را هم در برابر 'تعهد انقلابی' خود مجبور به موضع‌گیری و انتقاد کرده است.

• نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها

• شورای مرکزی نمایندگان ولی فقیه در دانشگاه ها

• هیئت امنای موسسه جامعه‌الامام صادق

• هیئت مدیره و مدیر اجرایی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

• دبیر، مدیر و اعضای عالی حوزه علمیه خراسان

• نماینده در اتحادیه‌ انجمنهای‌ اسلامی‌ دانش‌آموزان‌

• نمایندگی ارتباط با دانشجویان ایرانی و انجمن دانشجویی در مناطق آسیا و اقیانوسیه

نهاد نمایندگی رهبر مهم‌ترین حلقه ارتباطی او با دانشگاه‌ها است و در تمام دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دفتر دارد. رئیس آن که مستقیما از سوی رهبر ایران تعیین می‌شود، برای تمام دفاتر دانشگاه‌ها، مسئولی انتخاب می‌کند که یک روحانی است. وظیفه رسمی نهاد نمایندگی که با هدف جلوگیری از فاصله افتادن میان دانشگاه و روحانیت تاسیس شده، به طور خلاصه اسلامی کردن دانشگاه‌هاست، اما در بسیاری موارد به عنوان یک لابی قدرتمند در دانشگاه ها نقشی تعیین‌کننده دارد.

موسسه جامعه‌الامام صادق که بیش از هر چیز با دانشگاه امام صادق شناخته می‌شود، مقام‌ها و نظریه‌پردازان زیادی تحویل نظام داده و می‌دهد. رهبر، اعضای هیئت امنای دانشگاه را تعیین می‌کند و هیئت امنا رئیس آن را. ریاست این دانشگاه که در دوره انقلاب فرهنگی تاسیس شد تا زمان خلع آیت‌الله حسینعلی منتظری از قدرت، به عهده او بود. دانشگاه امام صادق در رشته های علوم انسانی و اجتماعی دانشجو می‌پذیرد و مراحل گزینشی سخت‌گیرانه ای دارد. رهبر ایران از هیئت امنای دانشگاه می‌خواهد آن را به 'یکی از مهمترین کانون‌های اعتلای معارف اسلامی و تحول علوم انسانی' تبدیل کنند.

• نمایندگان ولی فقیه در استان‌ها

• امام جمعه مراکز استان‌ها و بعضی شهرهای بزرگ

• رئیس و اعضای شورای سیاستگذاری امور ائمه جمعه

• نمایندگان در دفاتر خارج از کشور

• نماینده در نهادها و سازمان‌ها

رهبر ایران در تمام استان‌های ایران نماینده‌ای دارد که با عنوان 'نماینده ولی فقیه' شناخته می‌شود و معمولا امام جمعه مرکز استان است. در بسیاری از موارد، نمایندگان ولی فقیه در استان‌ها، یکی از نمایندگان استان در مجلس خبرگان رهبری است. دفاتر نمایندگان ولی فقیه وامامان جمعه حلقه اصلی اتصال رهبری با مناطق مختلف هستند که سیاست‌های ابلاغی را به ویژه از تریبون‌های نماز جمعه تبلیغ می‌کنند و در امور محلی و منطقه‌ای هم نفوذ دارند. علاوه بر نمایندگان در داخل ایران، ولی فقیه در خارج از ایران هم نمایندگانی دارد که دفاتر او را اداره می کنند و وظیفه ارسال مبلغ را بر عهده دارند. در بعضی نهادها و موسسات مانند هلال احمر و جهادسازندگی هم رهبر نماینده دارد. او مخالفت با دستورات نمایندگانش را در حوزه اختیاراتی که ولی فقیه به آنها داده، جایز نمی‌داند.

• اعضای بیت رهبری

• مشاور عالی رهبری

• مشاور رهبری در امور بین‌الملل رئیس و اعضای شورای راهبردی روابط خارجی

• رئیس دفتر بازرسی مقام رهبری

بیت رهبر ایران مرکز فرماندهی نامحسوس بحران‌ها و تنش‌ها در جمهوری اسلامی است. کافی است تصمیم یا توصیه‌ای به این دفتر منسوب شود تا مخالفان آن مهر سکوت بر لب بزنند. تماسی کوتاه از بیت رهبر ایران بارها غائله‌های دشوار را به سود رهبری خاتمه داده یا دست کم تنش را به لایه‌های زیرین برده است. سمت یا مقام رسمی بعضی از اعضای بیت چندان مشخص نیست اما در بیت رهبر ایران بیش از آن که عنوان ها مهم باشد نام‌ها و نسب‌ها اهمیت دارد. رهبر گروهی از مشاوران هم دارد که در زمینه‌های گوناگون از سیاست خارجی تا حوزه‌های نظامی به او مشورت می‌دهند.